Landhelgisgæslan finnur (hugsanlegt) skipsflak á botni Faxaflóa
19. ágúst 2009
Í fyrsta eftirlitsflugi TF-Sifjar þann 7. júlí sl. sást olíuflekkur á Faxaflóa með mengunar-eftirlitsbúnaði flugvélarinnar og virtist olían seitla upp undan yfirborði sjávar. Grunur beindist fljótlega að því að um skipsflak á hafsbotni væri að ræða. Olíuflekkurinn var ekki greinanlegur með berum augum. Engin skip önnur en seglskúta undir fullum seglum voru í nágrenninu. Sif flaug að nýju yfir svæðið tveimur dögum síðar og í flugskýrslu sem gerð var eftir flugið segir; Komið að olíuflekk sem fannst í flugi 7. júlí. Upptök olíunnar eru á stað 64 35,5´N / 023 03,5W og lá flekkurinn til NV- í 5,6 sml. Litur mengunarinnar er ”rainbow”. Greinilegt að menguninn á upptök sýn á hafsbotni. Neðangreindar myndir sýna dreifinguna á SLAR (Side looking radar).
Mynd LHG
Til að kanna málið nánar var farið í flakaskrá Sjómælingasviðs Landhelgisgæslunnar en ekkert flak er skráð á þeim slóðum þar sem olían seitlar upp. Hinsvegar kom tundurdufl í troll togskipsins Fróða ÁR í nálægð við þennan stað árið 2002. Þar sem duflið hafði ekki verið virkjað var talið hugsanlegt að duflið væri úr skipi sem hafði verið að flytja það.
Fyrir viku síðan átti sjómælingabáturinn Baldur leið yfir Faxaflóann og var rennt með fjölgeislamæli bátsins yfir upptök olíuflekans . Kom þá í ljós þúst á hafsbotninum á um 90 m dýpi sem er 8 m há, 97 m löng og 13 m breið. Þegar tími gefst til mun verða unnið betur úr mælingunni og mun þá að öllum líkindum verða hægt að greina betur útlínur þessarar þústar. Ef grunur Landhelgisgæslunnar um að þarna sé um að ræða skipsflak á hafsbotninum er á röndum reistur verður næsta skref að fara með neðansjávarmyndavél um svæðið.
Við nánari eftirgrennslan hefur komið í ljós að líklegast er um að ræða varðskip bandarísku strandgæslunnar USCGC Alexander Hamilton sem var 327 fet að lengd (99,5 metrar) og sökk á svæðinu árið 1942. Skipið var að fylgja skipalest yfir hafið sem varð fyrir árás þýska kafbátsins U-132. Atvikslýsingu frá atburðinum má finna í grein eftir Admiral Allen sem var ungur officer um borð í Alexander Hamilton árið 1942.
USCGC Alexander Hamilton. Mynd USCG
Í grein hans segir að um 150 manns hafi verið bjargað um borð í íslenska fiskibáta, um 50 þeirra voru særðir, þar af sumir með mikil brunasár eftir sprengingar í gufukatli en alls fórust 26 sjóliðar í árásinni eða létust af sárum sínum í framhaldi af henni. Herskip hafi komið frá Hvalfirði til aðstoðar og hafi að lokum sökkt kafbátnum með djúpsprengjum eftir að hafa hrakið hann á grunnsævi nálægt landi með djúpsprengjuárásum. Einhverstaðar í Faxaflóanum eða undan Reykjanesi ættu því að vera einhverjar leifar af U-132 samkvæmt þessu en ekki ber þvíi þó saman við aðrar skrár um örlög kafbátsins. Admiral Allen skrifaði greinina árið 1946 en hún hefur oft verið birt síðan. Ásgrímur L. Ásgrímsson yfirmaður vaktstöðvar siglinga -stjórnstöðvar LHG hitti Allen árið 1992 ásamt mörgum þeirra sem komust lífs af en þeir komu til Íslands í tilefni að því að 50 ár voru liðin frá þessum atburði. Við það tækifæri færðu þeir eftirlifandi íslenskum björgunarmönnum sínum viðurkenningu og þakkir fyrir björgunina.
Var Alexander Hamilton fyrsta bandaríska herskipið/varðskipið sem sökkt var í Norður-Atlantshafi eftir að Bandaríkin lýstu yfir stríði við öxulveldin eftir árásina á Perluhöfn í desember 1941.
Sjá nánar:
Bandaríska strandgæslan var á árunum 1936-1986 með sjö skip í þjónustu sinni af sömu tegund og Alexander Hamilton, tvö þeirra eru enn við lýði en komin á söfn. Heita þau USCGC Ingham og USCGC Taney. Skip þessi voru lengi í þjónustu bandarísku strandgæslunnar (USCG) og bar Ingham gullnúmer USCG seinustu árin, þ.e. hún var elsta skip USCG í notkun en tekin úr þjónustu árið 1988.
Nánar
Sem fyrr segir mun Landhelgisgæslan kanna svæðið nánar með ýmsum hætti og lætur vita af framgangi mála.